Gazeta Prawna . 21 marca 07 (nr 57)

W OBRONIE PAŃSTWA PRAWA Apel prawników

Uchwała Rady Wydziału Prawa i Administracji UW z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie zagrożeń dla demokratycznego państwa prawnego.

Rada Wydziału Prawa i Administracji UW z obawą obserwuje nasilające się w życiu politycznym i społecznym naszego kraju przejawy instrumentalnego traktowania prawa, ?zawłaszczania" instytucji publicznych przez rządzące partie polityczne, ideologizacji stosunków społecznych i gospodarczych, ograniczania niezależności mediów .

Niepokój nasz budzą: gwałtowane zmiany personalne na najwyższych stanowiskach wymiaru sprawiedliwości, w tym szczególnie - dymisjonowanie prokuratorów apelacyjnych oraz innych, wysokich rangą pracowników wymiaru sprawiedliwości, przy czym zmiany te wydają się być motywowane wyłącznie względami politycznymi ,podważanie autorytetu sądów, ataki na niezależność konstytucyjnych organów kontroli państwowej, jak Najwyższa Izba Kontroli , przypadki jaskrawego nierespektowania zasady domniemania niewinności, nadużywanie instytucji tymczasowego aresztowania i nieposzanowania dla godności zatrzymywanych, oraz upolitycznienie prokuratury. Rada Wydziału Prawa i Administracji UW przypomina, iż nowy minister sprawiedliwości Zbigniew Ćwiąkalski wielokrotnie deklarował, że prokuratura nie powinna być ręcznie sterowana, a prokuratorzy mają być rzecznikami praworządności.

Deklaracje powyższe stoją w jaskrawej sprzeczności z obecną praktyką działań Ministra Sprawiedliwości.

Uważamy w szczególności, że obecny rząd nie powinien zmieniać poprzedniego stanowiska państwa polskiego, wyrażonego w bulwersującej sprawie wybitnego kardiochirurga, w którym Polska odpowiedziała na pozew złożony przez Mirosława G do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu , iż w sprawie aresztowania nie naruszono przepisów prawa polskiego. Zmiana tego stanowiska, stanowi bezprecedensowy przypadek rezygnacji państwa z obrony własnych racji i przyłączenia się do stanowiska oskarżyciela.

Niebezpieczna staje się też tendencja do coraz szerszego posługiwania się regulacjami represyjnymi w celu sterowania życiem społecznym.

Wszystko to prowadzi do podważenia fundamentów demokratycznego państwa prawnego, zasad społeczeństwa obywatelskiego oraz do obniżenia standardów życia społecznego. Nie możemy przejść obojętnie wobec takiego stanu rzeczy.

Rada Wydziału Prawa i Administracji UW zwraca się do Senatu Uniwersytetu Warszawskiego i do całej społeczności akademickiej o wsparcie dla tego stanowiska.

Uchwałę przygotowała specjalna komisja Rady Wydziału Prawa na UW, której przewodniczył wybitny konstytucjonalista prof. Piotr Winczorek. W pracach uczestniczyli m.in. profesorowie Anna Turska, Jan Błeszyński, Hubert Izdebski, Piotr Kruszyński, Michał Pietrzak.

IV RP zmierza w stronę państwa autorytarnego

Największe autorytety prawne w kraju oraz przedstawiciele uczelni wyższych popierają uchwałę pracowników naukowych Uniwersytetu Warszawskiego w sprawie zagrożeń polskiej demokracji. Obecna ekipa rządząca lekceważy konstytucyjny porządek prawny i zmierza ku budowie państwa autorytarnego oceniają sytuację w państwie prawnicy.

Uchwała Rady Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego w sprawie obrony państwa prawa to kolejna próba zwrócenia uwagi na to, co tak naprawdę dzieje się w naszym państwie. Nie ma dnia, w którym politycy nie komentują zasadności decyzji konstytucyjnych organów państwa i nie podejmują prób upolitycznienia niezależnych instytucji wymiaru sprawiedliwości.

To właśnie nie podoba się przedstawicielom nauki. W swojej uchwale zarzucają zbytnie zawłaszczanie instytucji publicznych, upolitycznienie prokuratury i ograniczenie niezależności mediów. Czary goryczy dopełnia niski poziom legislacji oraz podważanie autorytetów niezawisłych sądów.

Zdaniem Włodzimierza Tomaszewskiego, dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, uchwała jest aktem troski oraz zwróceniem uwagi na to, co się aktualnie dzieje w naszym kraju.

Ktoś powinien się wypowiedzieć na temat tego, co dzieje się w naszym kraju, a prawnicy, jak się wydaje, są do tego bardziej predysponowani niż inne grupy zawodowe, bo po prostu zdają sobie z tego sprawę wyjaśnia Tomaszewski.

Z treścią uchwały zgadza się również Włodzimierz Wróbel, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zdaniem uniwersytety, a przede wszystkim prawnicy, powinni szczególnie dbać i upominać się o właściwą kulturę prawną.

Jeżeli dochodzi do patologii, to ktoś musi o tym głośno mówić. Gdyby nie robiły tego uniwersytety, to zaprzeczałyby swojemu powołaniu. Sygnał taki jak ta uchwała należało wydać zawczasu, żeby ostrzec społeczeństwo i nie dopuścić do dalszych patologii podsumowuje Wróbel.

Z tymi zarzutami nie zgadza się Wojciech Szarama, przewodniczący sejmowej Komisji Ustawodawczej. Jego zdaniem argumenty zawarte w uchwale są zbyt ogólnikowe i bardzo mocne i nie mają pokrycia w rzeczywistości.                                                                          

CO TO JEST DEMOKRATYCZNE PAŃSTWO PRAWA

Państwo, które szanuje prawa i wolności obywateli

Respektuje pierwszeństwo reguł prawnych przed innymi regułami postępowania

Przestrzega następujących zasad:

Prawo nie działa wstecz,

Ochrona praw nabytych

dDstęp obywateli do powszechnego wymiaru sprawiedliwości w celu obrony ich interesów przed niezawisłym sądem

vacatio legis (obowiązek odczekania pewnego okresu między wydaniem a wejściem w życie ustawy)

ŁUKASZ SOBIECH ADAM MAKOSZ Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

OPINIE

ARTUR ZAWISZA       poseł PiS

Autorzy warszawskiej uchwały poszli za daleko w swych wnioskach. Zadaniem prawników jest dobrze stosować prawo i pomagać w jego tworzeniu. Nie powinni oni wkraczać w debatę publiczną na temat fundamentalnych zasad życia społecznego i rozpoznawania istoty tego, co sprawiedliwe. Nie jest tak, że w polityce uniwersytecki prawnik jest mądrzejszy niż podlaski chłop. Prawnicy próbują sugerować, że przez wykonywanie swojego zawodu lepiej rozumieją to co godne, słuszne i sprawiedliwe. Prawo i Sprawiedliwość chce państwa solidarnego realizującego dobro wspólne, a więc konsekwentnie działającego na rzecz swoich obywateli. Z apelu warszawskich prawników wyłania się wizja państwa liberalnej niemożności.

ANDRZEJ ZOLL    profesor, były rzecznik praw obywatelskich

Gratuluję kolegom z Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, że jako pierwsi zdecydowali się w ten sposób wyrazić swoją opinię na temat sytuacji panującej w naszym kraju i w pełni się z nimi solidaryzuję. Polska może jeszcze nie przestała być państwem prawa, ale z wielu wypowiedzi ekspertów można wyciągnąć wnioski, że demokratyczne państwo prawa jest zagrożone i że dąży się do pewnej władzy autorytarnej. Proszę zwrócić uwagę na ciągłe podważanie autorytetu Trybunału Konstytucyjnego czy chociażby projekty aktów prawnych związane ze zmianą ustroju sądownictwa powszechnego, które są zagrożeniem dla niezależności sądów. Obserwujemy również ciągły atak na zasadę trójpodziału władzy i dążenie do zbudowania jednolitej władzy państwowej, a to przecież nie jest charakterystyczne dla państw demokratycznych.

ZBIGNIEW HOŁDA    profesor, Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Zarzuty wymienione w uchwale Wydziału Prawa UW są ze wszech miar słuszne. Obecny obóz rządzący ma kilka grzechów. Na pierwszym miejscu postawiłbym atakowanie konstytucyjnego porządku prawnego. Atmosfera i hasło IV Rzeczpospolitej opiera się na lekceważeniu Konstytucji RP przez piastunów najwyższych funkcji państwowych, polityków i bezzasadnym ukazywaniu III RP jako państwa patologicznego. Największym nieszczęściem byłaby udana próba zmiany ustawy zasadniczej. Poza tym coraz częściej możemy zaobserwować poważne błędy legislacyjne ustawodawcy, takie jak chociażby zmiana przepisów o KRR i T, likwidacja WSI czy radykalna zmiana modelu polskiej lustracji, która poszła w odwrotnym kierunku niż pierwotnie planowano. Takie zachowanie polityków jest demoralizującym przykładem dla samych obywateli i sprawi, że będą mieli oni mniejszy szacunek do obowiązującego ich prawa.

MAREK CHMAJ      profesor, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa w Warszawie

Na straży porządku prawnego stoi konstytucja. Jest ona również gwarantem praw i wolności. Potencjalne ograniczenie swobód obywatelskich, wolności mediów i niezawisłości sądów w wyniku realizacji określonego programu politycznego lub prób wprowadzenia określonej ideologii jest zawsze niebezpieczne dla funkcjonowania fundamentu, na którym opiera się państwo prawa. Dlatego też naginanie norm prawnych dla osiągnięcia bieżących celów politycznych podważa autorytet prawa. Trybunał Konstytucyjny w ponad dwudziestoletniej historii swojego istnienia był opoką systemu prawnego, zaś próby podważania jego autorytetu oraz ataki na niezależność sędziów są bardzo szkodliwe dla demokratycznego państwa prawa.