do ministra spraw wewnętrznych i administracji
w sprawie faktycznego braku wydawania decyzji o wyłączeniu zastosowania tzw. ustawy dezubekizacyjnej

Zgłaszający: Piotr Misiło
Data wpływu: 02-11-2017
Data wysłania: 09-11-2017

Szanowny Panie Ministrze,

16 grudnia 2016 r. Sejm uchwalił tzw. ustawę dezubekizacyjną – nowelizację ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Ustawa ogólnie obniżała wysokość emerytur byłych funkcjonariuszy służb wymienionych w art. 13b. Ma do nich zastosowanie przede wszystkim art. 15c. ust. 1: „W przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi: 1) 0% podstawy wymiaru – za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b” i art. 15 ust. 3: „ Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych”.
W ustawie znalazł się art. 8a: „Art. 8a. 1. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w drodze decyzji, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może wyłączyć stosowanie art. 15c, art. 22a i art. 24a w stosunku do osób pełniących służbę, o której mowa w art. 13b, ze względu na:
1) krótkotrwałą służbę przed dniem 31 lipca 1990 r. oraz
2) rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia i życia”.

31 sierpnia 2017 r. zastępca dyrektora Departamentu Bezpieczeństwa MSWiA w piśmie wydanym w odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej potwierdził, że do tego czasu nie wydano ani jednej decyzji o zastosowaniu wspomnianego art. 8a.

W związku z tym proszę o odpowiedzi na pytania:

1. Jaki był zamysł projektodawców art. 8a ustawy? Czy wyobrażali oni sobie, jakie mogłyby być realne przypadki zastosowania tego przepisu?
2. Dlaczego art. 8a został sformułowany w ten sposób, że ma mieć zastosowanie „w szczególnie uzasadnionych przypadkach” (a nie „w uzasadnionych przypadkach” albo w ogóle bez żadnego zwrotu tego rodzaju)?

Z poważaniem,
Piotr Misiło

Odpowiedź na interpelację nr 16881

w sprawie faktycznego braku wydawania decyzji o wyłączeniu zastosowania tzw. ustawy dezubekizacyjnej

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Jarosław Zieliński

Warszawa, 13-12-2017

Szanowny Panie Marszałku,                                                                                                                                                                                                                                                                                                       odpowiadając na interpelację numer 16881 Posła na Sejm RP Pana Piotra Misiło w sprawie faktycznego braku wydawania decyzji o wyłączeniu zastosowania tzw. ustawy dezubekizacyjnej w pierwszej kolejności należy wskazać, iż decyzja wydawana na podstawie przywołanego w przedmiotowej interpelacji art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą zaopatrzeniową”, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. poz. 2270), ma charakter uznaniowy, a jej istota sprowadza się do możliwości wyłączenia przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w danym, szczególnie uzasadnionym przypadku, stosowania określonych przepisów ustawy zaopatrzeniowej regulujących wysokość świadczeń osób, które pełniły służbę na rzecz totalitarnego państwa. Mając przy tym na względzie zasadę racjonalnego działania ustawodawcy należy uznać, że ustawodawca – wprowadzając do ustawy zaopatrzeniowej regulację art. 8a – niewątpliwie przewidywał („wyobrażał sobie” – ujmując zagadnienia w kategoriach przedstawionych w pytaniu numer 1 z niniejszej interpelacji) możliwość zastosowania tego przepisu. Powyższa zasada zakłada bowiem, że ustawodawca tworzy przepisy w sposób sensowny, racjonalny i celowy^[1]. Niemniej należy pamiętać, iż decyzja wydawana w ww. trybie ma charakter wyjątkowy, co wprost wynika z zawartego w dyspozycji art. 8a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej odniesienia do szczególnie uzasadnionych przypadków. Toteż odrębną kwestią jest zaistnienie w praktyce szczególnie uzasadnionego przypadku warunkującego zastosowanie ww. regulacji, co jest weryfikowane w trakcie konkretnych postępowań dotyczących indywidualnych spraw.

Przywołane wyżej wyrażenie (w szczególnie uzasadnionych przypadkach) wskazuje przy tym nie tylko na wyjątkowość decyzji, o której mowa w art. 8a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, ale także dodatkowo wzmacnia uznaniowy charakter takiej decyzji, wynikający ze sformułowania może wyłączyć stosowanie art. 15c, art. 22a i art. 24a. Toteż w świetle analizowanej regulacji wyłączenie stosowania określonych przepisów ustawy zaopatrzeniowej – określających wysokość świadczeń osób, które pełniły służbę na rzecz totalitarnego państwa – może dotyczyć jedynie wyjątkowych, „szczególnie” uzasadnionych sytuacji takich osób.

W powyższym kontekście – odnosząc się do zawartego w przedmiotowej interpelacji pytania numer 2 – należy zauważyć, że poprzestanie przez ustawodawcę na wskazaniu, iż art. 8a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej może znaleźć zastosowanie „w uzasadnionych przypadkach” (podobnie jak pominięcie jakiegokolwiek zastrzeżenia w tym przedmiocie) mogłoby w niewystarczający sposób wyrażać wyjątkowy charakter tej regulacji. Zakres uzasadnionych przypadków, mogących przemawiać za wyłączeniem stosowania przepisów ograniczających wysokość świadczeń osób, które pełniły służbę na rzecz totalitarnego państwa, może być bowiem interpretowany bardzo szeroko. Przykładowo osoba zainteresowana mogłaby prezentować stanowisko, że w jej przypadku jest uzasadnione wyłączenie zastosowania przepisów ograniczających wysokość świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy z uwagi na zaciągnięte przez nią uprzednio zobowiązania (których nie będzie mogła realizować uzyskując świadczenia w ograniczonej wysokości), co jednak nie wydaje się odpowiadać celowi przedmiotowej regulacji o charakterze wyjątkowym.

Z poważaniem                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        MINISTER SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI                                                                                                                                                                                                                                                                         z up. Jarosław Zieliński                                                                                                                                                                                                                                                                                                          Sekretarz Stanu

^[1] por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1999 r., sygn. akt I KZP 19/99.